ÇİĞDEM YILMAZ / MİLLİYET – Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin kırmızı listeye alınarak neslinin tükendiğine inanılan, SHOAL adlı Doğa Koruma Örgütü’nce dünyanın en çok aranan 10 balık türü arasında yer alan leopar sazanı, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) akademisyenlerinin yaptığı çalışma sonucu Dicle Nehri’nde yeniden rastlandı.
Geçen haftaki keşif Oscar ödüllü Leonardo DiCaprio’nun da radarına girdi. Ünlü aktör, leopar sazanının Türkiye’de kayıt altına alınmasına ilişkin sevincini sosyal medya hesabından paylaşırken, balığı uzun süren çabalar sonucunda bulan ekip keşfin öyküsünü Milliyet’e anlattı.
İLK BULAN BALIKÇI MEHMET
Yöre halkının “komando balığı” dediği türü ilk bulan 15 yıllık balıkçı Mehmet Ülkü’ydü. Balığı aramak için akademisyenlerle birkaç ay saha çalışması yürüttüklerini anlatan 38 yaşındaki Ülkü, şunları anlattı: “Hocalar ilden ayrıldıktan 3-4 gün sonra akşam 22.00 gibi leopar sazanıyla karşılaştım. Hemen Cüneyt Hoca ve Münevver Hoca’ya haber verdim. Çünkü aylardır bu balığın peşindelerdi. Balığı koruma altına almak için bir leğene koyup eve taşıdım. Evin bahçesinde çocuklar için yaptığım havuza koydum. Bir mühendis arkadaşımdan destek istedim. Sabaha kadar balığın başında bekledik, suyu değiştirdik, oksijen verdik”
HEYECANLANDIRAN KEŞİF
Balığı tespit eden ekibin başında yer alan RTEÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cüneyt Kaya da şunları dedi: “İki doğa koruma örgütü, dünyadaki tatlı kayıp su balıklarını listelediler bunların içerisinde belirlenen 300 balık arasında en çok aranan 10 balık listelendi ve bu balıklardan 2’si Türkiye’de yayılış gösteriyordu. Biri Batman bantlı çöpçü balığıydı. Bunu 2 yıl önce bulduk. İkincisi olan leopar sazanını da yine biz bulmuş olduk. Leopar sazanı uzun yıllardır kayıptı bulmak bizi de çok heyecanlandırdı. Haberi aldığımda Antalya’daydım, hemen atlayıp Cizre’ye geldim. DiCaprio’nun paylaşması da mutlu etti. Buna Türk bilim insanlarının başarısı da diyebiliriz.”
KİRLİLİK TEHLİKEYE ATTI
Leopar Sazanı, bir zamanlar Türkiye’nin doğusundan, Suriye’nin doğusu, İran ve Irak’a kadar Dicle-Fırat nehir sisteminde bol bulunurdu. Ancak son 30 yıl içinde balıkçılık, kirlilik, habitatın yok edilmesi ve baraj inşaatı bu türün neslini tükenmenin eşiğine getirdi.
DiCaprio, “Keşif, tatlı su balıklarının yüzde 25’inin neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu sırada umutları artırıyor” dedi.
‘ÇILDIRDIM, HAVALARA UÇTUM’
Leopar sazanını arayan ekipte bir de gazeteci vardı. DiCaprio’nun paylaştığı fotoğrafı da o gazeteci, ekoloji muhabiri Metin Yoksu çekti. Yoksu şunları aktardı: “Akademisyen hocalarımızla bu balığı aramaya başladık ve bulamayınca hepimiz kendi işlerimize döndük. Bu bahar tekrar arayacaktık. Kasım ayında bir gece temasta olduğumuz balıkçı Mehmet Ülkü aradı görüntülü aradı ve ‘balığı tuttuk’ dedi. Ben inanamadım. Çıldırdım, havalara uçuyorum. Hemen Cizre’ye doğru yola çıktım. Sabahında Mehmet’in evine hemen gittim. Balığın görüntü ve fotoğraflarını aldım. Nehire bırakırken de fotoğrafladım. 15 gün geçmeden balıkçı Mehmet ağına aynı türün yeniden takıldığı söyledi. Hemen atlayıp gittim ve orada tekrar istediğim görüntüleri aldım.”
‘BİYOÇEŞİTLİLİK AÇISINDAN ÖNEMLİ’
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, sosyal medya platformunda, kırmızı listede, nesli tükenme tehlikesi altında olan 300 balık bulunduğunu belirterek, şunları dedi: “Dünyada en çok aranan bu 10 balıktan Batman çöpçü balığı ile leopar sazanı ise Türkiye sularında yaşıyor. İki yıl önce Siirt’te Botan Çayı’nda rastlanan Batman çöpçü balığının ardından leopar sazanı da Dicle Nehri’nde görüldü. En son 2012’de Siirt’te rastlanan leopar sazanının yıllar sonra tekrar sularımızda tespit edilmesi, ülkemizde biyoçeşitliliğinin korunması ve geliştirilmesi adına memnuniyet vericidir. Yörede ‘komando balığı’ olarak bilinen, balığın yaşadığı alan, biyoçeşitliliği, türün morfolojik özellikleri ve üreme davranışları açısından bizlere ve bilim insanlarına yol gösterici olacaktır.”
